گفتمان باغ در فرش صفوی

باغ، فارغ از شکل معمارانۀ آن، یکی از مفاهیم کلیدی در تاریخ هنر ایران از دوران باستان تا عصر اسلامی به شمار می آید؛ به گونه ای که در شکل دهی به فرم، مضمون، موضوع و محتوای بسیاری از آثار هنری در هنرهای مختلف، از جمله معماری این سرزمین، نقشی محوری و تعیین کننده داشته است. هدف پژوهش حاضر بررسی این مفهوم و جنبه های تعیین کنندۀ آن در هنر و فرهنگ دورۀ صفوی است. مسئله این است که باغ در جایگاه مفهوم فکری و معرفت شناختی چه نقشی در شکل گیری بسیاری از جریان ها و آثار هنری دورۀ صفوی و به ویژه فرش داشته است؟ این تحقیق بر اساس ماهیت و روش از نوع پژوهش های تاریخی ـ توصیفی ـ تحلیلی به شمار می آید و از روش کتابخانه ای برای گردآوری داده ها بهره برده است. همچنین برای تحلیل داده ها و رسیدن به پاسخ مسئله در این تحقیق از نظریۀ گفتمان میشل فوکو و نظریات لاکلا و موفه به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. نتیجۀ پژوهش نیز نشانگر آن است که با توجه به ویژگی های تعیین کنندگی، نظم بخشی و معنادهی، مفهوم باغ در شکل دادن فرمی، مفهومی، مضمونی و محتوایی، یک گفتمان معرفت شناختی در هنر دورۀ صفوی است؛ بنابراین، می توان از باغ به عنوان گفتمانی مسلط در هنر و فرش دورۀ صفوی یاد کرد.